SGK

Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma halinde işçiye fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekirken, işçi isterse bu fazla çalışma ücreti yerine kanundaki şartlarla izin kullanabilir. İş Kanunu’nda haftalık normal çalışma süresi 45 saat olarak belirlendiğinden, bu 45 saatlik çalışma süresini geçen çalışmalar fazla çalışma (fazla mesai), eğer sözleşme ile haftalık çalışma süresi 45 saatten az belirlenmişse bu belirlenen süreyi geçen ve 45 saate kadar olan çalışmalar da fazla sürelerle çalışma sayılır.
Fazla mesai de işçiye saat başı ödeme normal ücretin yüzde elli fazlası, fazla sürelerle çalışmada ise yüzde 25 fazlası ücret ödenmesi gerekir.
Durum böyle olmakla birlikte, işçi isterse fazla çalışma ücreti yerine izin de kullanabilir. Buna göre işçi, fazla çalıştığı her bir saat karşılığı için 1 saat 30 dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her bir saat karşılığı ise 1 saat 15 dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. Ancak Kanun ücret yerine izin kullanmayı işçinin isteğine bırakmıştır. Hatta yönetmelik bunun için işçinin işverene yazılı olarak başvurması koşulunu getirmiştir.
İşçi bu şekilde hak ettiği serbest zamanı, işverene önceden yazılı olarak bildirmesi koşuluyla, işin veya işyerinin gereklerine uygun olarak kendi belirlediği tarihten itibaren iş günleri içinde aralıksız olarak kullanabilir. İşçi bu serbest zamanı kullandığı için ücretinden herhangi bir kesinti yapılamaz. Bu serbest zaman, tatil veya izin günlerinde kullandırılamaz, iş günlerinde kullandırılması gerekir.

6645 sayılı Kanunla 4857 sayılı Kanuna Mazeret izni başlıklı Ek 2. maddesi uyarınca işçiye eşinin doğum yapması hâlinde 5 gün ücretli izin verilmesi gerekmektedir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104. maddesi uyarınca da memura, eşinin doğum yapması hâlinde, isteği üzerine 10 gün babalık izni verilir.

İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması durumunda işveren işçiyi işten çıkarabilir.
İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından ya da içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa veya engelliliğe uğraması halinde, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi, yani işçinin istirahatiz (raporsuz) ardı ardına (peş peşe) üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla işe gelmemesi halinde işveren işçiyi işten çıkarabilir.

İşvereni tarafından İŞKUR’a yapılan kısa çalışma başvurusuna istinaden kısa çalışma ödeneğine hak kazanan işçiye İŞKUR tarafından verilecek kısa çalışma ödeneğinin tutarı, o işçi adına işverenler tarafından SGK’ya bildirilmiş olan son 12 aylık prime esas kazancın günlük ortalaması esas alınarak hesaplanır.

4/A (SSK) kapsamında herhangi bir işyerinde çalışıyorken ücretsiz izne ayrılan veya işveren tarafından ücretsiz izne gönderilen sigortalı, çok az istisna dışında geçici iş göremezlik ödeneği yani rapor parası alamaz.

Yapılan yeni düzenleme ile 30 günden az süreli işlerde çalışan sigortalılara, eksik olan günleri için isteğe bağlı ödeyebilme imkanı sağlanmıştır.

5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olanların yaşlılık aylığına hak kazanma koşulları 506 ve 2925 sayılı kanun hükümlerine göre belirlenmektedir. 506 sayılı Kanuna tabi malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına prim ödeyenlerin, bu sigorta kollarından aylığa hak kazanıp kazanmadıklarının tespitinde; belli bir yaşa ulaşma, belli bir süre prim ödeme, belli bir süre sigortalı olma, sigortalı işten ayrılma ve Kurumdan yazılı istekte bulunma koşullarının yerine getirilmesi aranmakta olup, bu koşullardan herhangi birinin eksik olması halinde, sigortalıya aylık bağlanmasına imkan bulunmamaktadır.

Kazayı geçiren kişinin sigortalı olması,
Kaza sonucu bedence veya ruhça özre uğraması,
Kaza ile sonuç arasında uygun bir illiyet bağının bulunması,
şartlarının bir arada bulunması ile birlikte, olayın Kanunun 13 üncü maddesinde sayılan hallerden birinde meydana gelmesi gerekmektedir.

Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalıklar bu kapsamda değerlendirilir.

Örneğin; kömür madenlerinde çalışan sigortalıların tutuldukları “Pnömokonyoz” ve “Antrekozis", mermer ocakları veya kot taşlama işyerlerinde çalışanların tutuldukları “Silikozis”, tütün işletmelerinde çalışan sigortalıların yakalandıkları “Tabakozis” gibi hastalıklar, işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple meydana gelen tipik meslek hastalıklarından olduğu gibi, sıtma ile mücadele işlerinde çalışan sigortalıların bataklıkların kurutulması işinde çalıştıkları sırada yakalandıkları “Sıtma” hastalığı veya hayvanlarla ilgili işlerde çalışanların yakalandıkları “Şarbon” hastalığı, vb. hastalıklar da, işin yürütüm şartları yüzünden meydana gelen, meslek hastalıklarından sayılmaktadır.

Analık sigortası kapsamından sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilmesi için;
a- İstirahatın başladığı tarihte sigortalı olması ve sigortalılık niteliğinin sona ermemesi,
b- Doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması,
c- İstirahatli olduğu süre içinde işyerinde çalışmamış olması,
d- Doğum olayının (canlı ya da ölü) gerçekleşmiş olması,
gerekmektedir.

Geçici iş göremezlik ödeneği hekimin vereceği istirahate bağlı olarak doğumdan önceki ve sonraki 8 haftalık sürede, çoğul gebelik halinde doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 haftalık süre ilave edilerek çalışmadığı her gün için ödenecektir. Sigortalı kadının isteği ve hekimin onayı ile doğuma 3 hafta kalıncaya kadar çalışması halinde, çalışılan süreler doğum sonrası istirahat süresine ilave edilir. Bu sürelerin eklenebilmesi için yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularınca sigortalı kadının doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışmasının uygun olduğuna dair sağlık raporu düzenlenmesi gerekmektedir.
Doğum öncesi ve sonrası olmak üzere toplam 16 haftalık (112 günlük) süre İş Kanunu’na paralel olarak 5510 sayılı Kanunda tanımlanmıştır. İş Kanunu’nda “Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır” hükmü yer almaktadır. Ayrıca kadın sigortalının erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.
Analık sigortasından sağlanan bir diğer yardım emzirme ödeneğidir. Sigortalı kadına veya Medeni Kanun’a göre evli olmak şartıyla sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe verilen emzirme ödeneği her yıl güncellenmektedir.